Toplumsal sözleşme teorisi, devletin ve hukukun kökenini, bireylerin kendi aralarında yaptıkları varsayımsal bir anlaşmaya dayandıran bir siyaset felsefesi görüşüdür. Thomas Hobbes, John Locke ve Jean-Jacques Rousseau gibi düşünürlere göre, insanlar “doğa durumu” adı verilen, hiçbir kuralın ve otoritenin olmadığı bir ortamda yaşarken sürekli bir güvensizlik ve kaos içindeydiler. Bu durumdan kurtulmak için bir araya gelerek...Read More

Hukuk ve ahlak, toplumsal düzeni sağlayan iki önemli normatif sistemdir, ancak aralarında önemli farklar bulunur. Hukuk, devlet gücüyle desteklenen, dışa dönük davranışları düzenleyen ve yaptırımı maddi olan kurallar bütünüdür. Ahlak ise daha çok bireyin iç dünyasına hitap eden, iyi ve kötü ayrımına dayanan ve yaptırımı vicdani (ayıplama, dışlama) olan kurallardır. Hukuk “yasal olanı”, ahlak ise...Read More

Hak, hukuk düzeninin bireylere tanıdığı ve korunmasını sağladığı yetki olarak tanımlanır. Yaşama hakkı, mülkiyet hakkı, ifade özgürlüğü gibi haklar, modern toplumların temelini oluşturur. Ancak bu kavram, insanlık tarihi boyunca her zaman bugünkü anlamıyla var olmamıştır. Antik ve ortaçağ toplumlarında “hak”tan çok “görev” ve “statü” ön plandaydı; bireyin konumu, mensup olduğu aileye, sınıfa veya topluluğa göre...Read More

Teknolojinin baş döndürücü bir hızla gelişmesi, hayatın her alanında olduğu gibi hukuk dünyasında da köklü değişimleri beraberinde getirmektedir. İnternetin yaygınlaşması, yapay zeka, biyoteknoloji ve siber sistemler, geleneksel hukuk kurallarının öngöremediği yeni durumlar ve uyuşmazlıklar ortaya çıkarmaktadır. Siber zorbalık, veri hırsızlığı, kimlik dolandırıcılığı ve kripto para suçları gibi yeni suç türleri, hukukun bu alana acilen adapte...Read More

Ceza hukuku, toplum düzenini bozan suç fiillerine karşı devletin uyguladığı yaptırımları düzenler. Bu yaptırımların, yani cezaların temel amacı, tarih boyunca farklı felsefi yaklaşımlarla tartışılmıştır. Geleneksel olarak cezanın temel amacı, suçlunun işlediği fiilin bir karşılığı olarak acı çekmesini sağlamak, yani ödetme (kefaret) ve toplumun intikam duygusunu tatmin etmektir. Aynı zamanda, potansiyel suçluları caydırmak da önemli bir...Read More

Adalete erişim, bir bireyin yaşadığı haksızlık veya uyuşmazlık karşısında, statüsü, ekonomik durumu veya sosyal konumu ne olursa olsun, hakkını arayabilmesi ve adil bir yargılanma sürecinden geçebilmesi demektir. Bu hak, anayasalar ve uluslararası sözleşmelerle güvence altına alınmış en temel insan haklarından biridir. Teoride herkesin mahkeme kapılarının açık olduğu söylense de, pratikte bu kapıdan içeri girmek herkes...Read More

Yargıç, önüne gelen bir uyuşmazlıkta maddi gerçeği ortaya çıkarmak ve mevcut hukuk kurallarını uygulayarak bir karara varmakla yükümlüdür. Bu süreçte yargıcın en temel aracı, yasa metinleri ve delillerdir. Ancak hukuk kuralları, hayatın sonsuz çeşitlilikteki olaylarının tamamını birebir kapsayamaz. Yasalar genel ve soyuttur; oysa her dava kendine özgü somut detaylar barındırır. İşte bu noktada yargıcın rolü,...Read More

Hukukun üstünlüğü, bir devlette hiç kimsenin, ne yöneticilerin ne de vatandaşların, hukuktan üstün olmadığını ifade eden temel bir ilkedir. Bu prensibe göre, tüm idari eylem ve işlemler hukuka dayanmalı ve herkes kanun önünde eşit olmalıdır. Devlet, gücünü keyfi bir şekilde değil, yalnızca önceden belirlenmiş ve herkese ilan edilmiş hukuk kuralları çerçevesinde kullanabilir. Bu durum, bireyler...Read More

Hukuk, toplumsal yaşamı düzenleyen ve devlet gücüyle desteklenen kurallar bütünü olarak tanımlanır. Amacı, bireyler arasındaki ilişkilerde istikrarı, öngörülebilirliği ve barışı sağlamaktır. Bu kurallar, yasama organları tarafından belirlenir ve yargı organları tarafından uygulanır. Hukukun varlığı, keyfiliğin önlenmesi ve herkesin belirli bir çerçeve içinde hareket etmesi için temel bir gerekliliktir. Ancak hukukun varlığı, her zaman adaletin de...Read More